Gdy lider jest bliski wypalenia… Jak zapobiegać, by nie trzeba było leczyć?

Czy stresu w pracy lidera da się uniknąć?

Odpowiedź jest prosta – to nie jest możliwe. Mierzenie się z nieoczekiwanymi zmianami, wysokimi wymaganiami, koniecznością realizacji celów biznesowych jest wpisane w pracę lidera. Samo w sobie nie jest to jednak przyczyną wypalenia – kluczowe jest to, jak pracownik odbiera te sytuacje i z jakim stresem się dla niego wiążą. A to oznacza, że można (i warto!) wziąć sprawy w swoje ręce i przy wsparciu ze strony organizacji, skutecznie zapobiegać wypaleniu zawodowemu.

Profilaktyka wypalenia zawodowego. Wskazówki dla lidera.

Chronienie się przed wypaleniem zawodowym rzadko przychodzi naturalnie. To umiejętność, której trzeba się nauczyć. Warto zatem mieć świadomość, że zmiany nie pojawią się od razu i że będą wymagały od lidera pracy.Przede wszystkim warto rozwijać w sobie uważność i przyglądać się sytuacjom, które są z jakiegoś powodu trudne. Gdy zrozumie się, dlaczego rozmowy z przełożonym, stawianie granic podwładnym czy zbyt duże tempo zmian powodują taki stres, będzie łatwiej się z nimi mierzyć.

Aby lider skutecznie przeciwdziałał wypaleniu zawodowemu, powinien szczególnie zadbać o swój rozwój w następujących obszarach:

• asertywności -- rozumianej nie jako odmawianie czy stawianie na swoim, ale jako umiejętność szczerej, otwartej komunikacji;
• mądrego stawiania granic – takiego, by każda ze stron czuła się komfortowo;
• odporności psychicznej – wzmacnia się ją poprzez budowanie wiary w siebie, umiejętności sięgania po pomoc, ćwiczenie technik radzenia sobie ze stresem;
• stawiania sobie celów i określania potrzeb – ta umiejętność pozwala odkryć, co jest źródłem stresu. 

O jakie aspekty pracy lidera może zadbać firma?

Nawet najbardziej odporny psychicznie lider będzie zagrożony wypaleniem zawodowym, gdy w swojej pracy będzie codziennie napotykał przeszkody systemowe. Praca nad własnymi umiejętnościami na niewiele się zda bez wsparcia ze strony organizacji. Trudno przecież cieszyć się pracą, gdy zarobki są nieadekwatnie niskie lub zaburzona jest równowaga między życiem prywatnym a zawodowym. Tymczasem najnowsze statystyki nie napawają optymizmem: ponad połowa badanych liderów (57%) przyznaje, że coraz częściej „ma w pracy momenty, kiedy ma wszystkiego dość”. Takie stwierdzenia pojawiają się szczególnie często wśród osób zarządzających małymi zespołami, liczącymi do pięciu osób. Niepokojące są także dane dotyczące poczucia sensu pracy – 47% badanych mówi, że coraz częściej je traci, np. nie widząc postępu pracy i pozytywnych zmian.

Co może zrobić firma, by zapobiegać wypaleniu zawodowemu swoich liderów? To kilka wskazówek, które warto wdrożyć:

• Adekwatne wynagradzanie: opracowanie przejrzystej polityki wynagrodzeń, równy poziom płac dla osób na danym stanowisku, ścieżka rozwoju powiązana ze wzrostem wynagrodzenia – jak pokazuje badanie „Potrzeby liderów 2024”, poczucie wypalenia liderów wynika najczęściej z nieadekwatnego wynagrodzenia (53%). 
• Unikanie przeciążenia pracą: uczenie menedżerów delegowania zadań, rozliczanie czasu pracy w odpowiednim programie, jasny zakres obowiązków, otwartość na rozmowy z liderami i uwzględnianie ich uwag - zbyt duże obciążenie ilością, tempem pracy i nadmierną odpowiedzialnością to drugi kluczowy czynnik sprzyjający wypaleniu (49%).
• Docenianie i zapewnianie poczucia sprawczości: wdrożenie i przestrzeganie systemu ocen pracowniczych, wprowadzenie zwyczaju podsumowań z przełożonym, miejsce (np. w firmowej sieci) na zgłaszanie propozycji usprawnień, stosowanie różnych form doceniania oraz kreowanie momentów wdzięczności i uważności, prowadzenie polityki benefitowej odpowiadającej na potrzeby liderów - brak lub zbyt rzadkie docenianie (38%) oraz zła atmosfera w pracy i relacje ze współpracownikami (37%) to kolejne powody wypalenia. 
• Relacje z przełożonym: szkolenia z komunikacji interpersonalnej dla osób zarządzających menedżerami, nauka udzielania przez nich konstruktywnego feedbacku - aż 42% badanych liderów przyznaje, że ich szef nie daje im przestrzeni na konstruktywny feedback, np. nie przyjmuje go. Ilość i tempo zmian, presja na liderów: w tym przypadku pomoże opracowanie strategii i postępowanie zgodnie z nią, pozwoli to uniknąć przypadkowych, chaotycznych działań, które przekładają się na dodatkowe obowiązki dla liderów.

Ważne jest, by nie wprowadzać tych zmian pojedynczo. Tylko potraktowane jako całościowy projekt przyczynią się do profilaktyki wypalenia zawodowego liderów. Warto cały czas, systematycznie budować kulturę organizacji, której składowymi elementami będą pozytywne emocje i doświadczenia. To właśnie one potrafią zapobiegać spadkom energii i nastroju. Jednocześnie nie należy ignorować sygnałów, które świadczą o tym, że liderzy mierzą się z wyzwaniami i doświadczają pogorszenia kondycji. Świadomość, że istnieje bezpieczna przestrzeń, w której można rozmawiać o problemach i trudnościach, ma ogromny wpływ na dobrostan. Niestety tylko 46% liderów deklaruje, że ich pracodawca dba wystarczająco o ich formę psychiczną i fizyczną, a 63% liderów uważa, że nie może okazywać emocji w pracy i musi zawsze być w dobrej formie psychicznej. Tego rodzaju presja potrafi potęgować poczucie osamotnienia i negatywnie wpływać na samopoczucie. 

Wypalenie zawodowe niesie ze sobą wiele następstw i dotyka nie tylko lidera, ale też jego zespół, którego motywacja i zaangażowanie w znaczącym stopniu zależą od kondycji i nastawienia przełożonego. W konsekwencji wpływa to na całą organizację, jej wyniki biznesowe, wskaźnik rotacji w zespołach, retencję pracowników itp. Koszty zaniedbań potrafią być bardzo wysokie. Warto zatem w świadomy sposób zapobiegać, by nie musieć później leczyć.